پروفسور علی جوان دار فانی را وداع گفت

بزرگ مرد دانش لیزر و اپتیک پروفسور علی جوان دار فانی را وداع گفت

در دی ماه سال 1305 کودکی آذری زبان پا به عرصه هستی گذاشت که نامش علی جوان بود.جوان  از کودکی به ریاضیات و بازی با اعداد علاقه داشت، دوران دبیرستان را در دبیرستان البرز تهران گذراند و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران انجام داد. وی سپس در سال ۱۹۴۸ میلادی به آمریکا رفت و تحصیلات خود را در مقطع دکترای فیزیک در دانشگاه کلمبیا ادامه داد.دکتر جوان به هنر و به ویژه به موسیقی هم عشق می‌ورزید و در کلاس‌های هنری دانشگاه کلمبیا شرکت می‌کرد. خودش گفته است موسیقی باخ جلوه ای از عالم ریاضی است.

دکتر جوان در سال ۱۹۵۸ که عضو گروه تحقیقاتی لابراتور بل بود، اصول لیزر گازی را پایه گذاشت، دو سال بعد، دقیقاً در ساعت ۴ و بیست دقیقه بعدازظهر دوازدهم دسامبر سال ۱۹۶۰ درحالیکه برف سنگینی شروع به باریدن کرده بود، موفق شد لیزر گازی هلیوم – نئون را ابداع کند. نام دو تن از همکاران وی «ویلیام به‌نت» و «دونالد هه‌ریوت» بود.

دکتر علی جوان فردای آنروز لیزر گازی را بوسیله فرستادن پیغامی تلفنی امتحان کرد و برای اولین بار در تاریخ، یک مکالمه تلفنی به وسیله یک لیزر نوری انجام شد. تاریخ دقیق آن واقعه شگفت، ۱۳ دسامبر سال ۱۹۶۰ بود لیزر گازی که دکتر جوان اختراع کرده بود  یک نقطه عطف در تاریخ فناوری‌های نوین دنیا به حساب می آید. پروفسور جوان قبل از اختراع لیزر گازی، تئوری لیزر سه سطحی را پایه گذاری کرد و اهمیت همگرایی فازی را در این وسیله میکروویو نشان داد. این عمل، ایده لیزر بدون پراکندگی را معرفی کرد و او بعداً این ایده را در استفاده از اثر رامان تحریک شده گسترش داد که نهایتاً منجر به بسط نوظهور رژیم نوری شد.

تحقیق بزرگی که او پایه گذاری کرد باعث ایجاد بزرگترین تحقیق لیزری در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی شد و پس از آن بسیاری از بنیان‌های اولیه در استفاده از لیزر به وقوع پیوست. این بنیان‌ها شامل؛ ابداعات زیادی در زمینه اسپکتروسکوپی لیزری به شکل Sub-Doppler laser cooling، اولین استفاده از لیزر برای آزمایش دقیق نسبیت، و ایزوتروپی در فضا؛ ابداع تکنولوژی اندازه گیری فرکانسی دقیق در طیف نوری و اولین ساخت ساعت‌های اتومیک لیزری می باشند..

وی در سال۱۹۶۴ (میلادی) با درجه دانشیاری به عضویت هیات علمی موسسه فناوری ماساچوست (MIT)در آمد.دکتر جوان بزرگترین آزمایشگاه تحقیقاتی را در طی سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ در دانشگاه ماساچوست آمریکا برپا نمود، بسیاری از پیشرفتها در صنعت لیزر را در این آزمایشگاه انجام داد و در طی سالها باعث جلو بردن و پیشرفت در صنایع الکترونیک شد. دکتر علی جوان در تحقیقات گسترده لیزرهای پرانرژی، رادارهای مولتی استاتیک لیزری که توسط ساعت‌های نوری دقیق کنترل می شودو لیزرهای پزشکی شرکت داشت.

وقتی دکتر علی جوان کار روی لیزر گازی را آغاز کرد، دو محقق دیگر چارلز هارد تاونز (استادش) و آرتور لئونارد شالو راهی دیگر را برای دست یابی به لیزر پی گرفتند. نظریه آنها مبنی بر این اساس بود که، ما اکنون آنرا بعنوان (پمپ کردن لیزرهای نوری) می شناسیم، نور لیزرها را می‌توان توسط مکش با یک منبع نور زیاد استخراج کرد. نظریه دکتر جوان تماماً با آنها متفاوت بود. او به جای استفاده از یک منبع نور قوی، از جریانات برقی که انرژی الکتریکی را تبدیل به نور لیزری می کند، استفاده نمود، همانکه حالا آنرا به نام «لیزر گازی» می شناسند.

نام دکتر علی جوان در کنار بزرگان فیزیک جهان همانند تئودور میمن ، نیکولای باسوف ، گوردون گولد ، آرتور لئونارد شالو ، رابرت دیک ، سی کومر ان پاتل (لیزرشناس هندی)، احمد زوویل (دانشمند مصری که جایزه شیمی نوبل را در سال ۱۹۹۹ برد)، دنیس گابور، (برنده نوبل فیزیک در سال ۱۹۷۱)، نیکلاس بلومبرگن، چارلز هارد تاونز و الکساندر میخایلوویچ پروخورف در تاریخ علم ثبت شده است.

افتخارات

• دکتر علی جوان عضو آکادمی ملی علوم و آکادمی هنر و علم آمریکا و عضو افتخاری موسسه تریسته Trieste برای ترویج علوم می باشد.
•    دکتر علی جوان شاگرد نامی پروفسور جارلز تاونز است که در سال ۱۹۶۴با الکساندر میخایلوویچ پروخورف و نیکولای گنادیویچ پاسوف جایزه نوبل فیزیک را در یافت نمودند.
•   دکتر علی جوان در سال ۱۹۶۰ موفق به اختراع لیزر گازی شد و در سال ۱۹۶۴ برای تحقیقات در زمینه لیزرهای گازی، مدال استوارت بالنتاین را از انستیتو فرانکلین دریافت نمود.
•    در سال ۱۹۶۶ برنده مدال بنیاد «فه‌نی و جان هرتز» شد و به عنوان Guggeheim Fellow شناخته شد.
•    این فیزیکدان ایرانی در سال ۱۹۷۵ مهم‌ترین نشان انجمن نورشناسی آمریکا یعنی مدال فردریک ایوز را از انجمن اپتیکال دریافت کرد. در جمله‌ای که در کنار این نشان حک شده‌است از آقای جوان به خاطر «پدید آوردن یک دستگاه نورشناختی (لیزر گازی) با کاربردهای بی‌سابقه در پژوهش‌های علمی» قدردانی فراوان شده‌است.
•    در سال ۱۹۷۹ به عنوان Humbolt Foundation Fellow شناخته شد.
• علی جوان در سال ۱۹۹۳ جایزهٔ علمی جهانی آلبرت اینشتین را دریافت نمود.
•   مجدداً در سال ۱۹۹۵ به عنوان Humbolt Foundation Fellow شناخته شد.
• او همچنین در سال ۲۰۰۷ رتبه دوازدهمین انسان نخبه را در جهان کسب کرد.

این استاد مسلم لیزر و اپتیک و نام اور ایرانی  در عین حال که استاد بازنشسته موسسه فناوری ماساچوست در ایالات متحده آمریکا بود ولی همچنان به تحقیق و تفحص در علوم لیزری می پرداخت.

پروفسور علی جوان تنها ایرانی است که نامش در  موزه مشاهیر و مخترعین جهان که در شهر اوهایو امریکا ساخته شده  ودر ان نام و بیوگرافی مخترعین اثر گذار در عرصه علوم ثبت گردید ه است ؛ اورده شده است.شایان ذکر است اولین  نفر این مخترعین  دانشمند نام آشنای علم توماس اولا ادیسون میباشد.

پروفسورعلی جوان   دانشمند ناو اور و افتخار سرزمین ایران کهن در سن 89 سالگی در 16 سپتامبر سال 2016 حیات فانی را بدرود گفت. نامش جاویدان و یادش همیشه گرامی باد.

انجمن پزشکی لیزری ایران

رضا فکرآزاد